Echo chamber เสียงสะท้อนในกะลา กับ โลกที่กว้างขึ้นแต่ทัศนวิสัยแคบลง

“กับดักทางความคิด เมื่อเราไม่ได้ยินเสียงที่เห็นต่าง”

เรื่องน่าสนใจคือ เสียงที่เราพูดออกไปอาจจะสะท้อนก้องไปมาแค่ในกลุ่มคนที่คิดแบบเดียวกับเรา ยิ่งพูด แล้วมีคนสนับสนุน ก็ยิ่งเข้าใจว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง พูดอีก ก็มีคนสนับสนุนอีก หลงลืมความคิดเห็นที่แตกต่าง ยืนยันความเข้าใจเดิม ตอกย้ำจนความคิดเห็นกลายเป็นความจริงในมุมมองของคนเหล่านั้นไปในที่สุด

แต่ก่อนอาจมี echo chamber ในกลุ่มคนระดับเดียวกัน ผ่านประสบการณ์และปัญหาที่คล้ายคลึงกัน มุมมองต่อโลกคล้ายกัน เป็นเพื่อนกัน เมื่อได้คุยกัน คิดเห็นเช่นเดียวกัน ก็เสริมความคิดกันเอง

แต่ในโลกปัจจุบันที่อินเตอร์เน็ต social media ทำให้โลกกว้างไกลมากขึ้น ความรู้มากมาย ผู้คนหลากหลายจากทุกมุมโลก แต่ในขณะที่โลกกว้างขึ้น แต่ทัศนวิสัยอาจจะแคบลง จากอัลกอริทึ่มแสนฉลาด AI ที่จัดการระบบ เลือกมาให้เราเห็นแต่สิ่งที่เราชอบ และตัดสิ่งที่เราไม่ชอบออกไป เลือกซ่อนบางความเห็นได้ ติดตามแต่คนที่ชอบ และบล๊อกสิ่งที่ไม่ชอบ นานวันยิ่งคัดเลือกแต่รูปแบบซ้ำเดิม เหลือเพียงกลุ่มคนที่คิดเห็นคล้ายคลึงกัน

ในทางจิตวิทยา เราพบว่า echo chamber มีผลต่อความคิด การรับรู้ทางสังคม เมื่อเราได้รับความคิดเห็นในรูปแบบเดิมๆ หรือรูปแบบที่จำกัดมากขึ้น จะเกิดรูปแบบความคิดที่เรียกว่า cognitive bias หรือ อคติในกระบวนการรู้คิด

เช่น มนุษย์มีแนวโน้มที่พยายามแสวงหาข่าวสารข้อมูลเพื่อสนับสนุนสิ่งที่ตนเองได้เชื่อหรือตัดสินใจไปแล้ว (confirmation bias) เมื่ออยู่ใน echo chamber ก็จะมีแต่สิ่งที่ยืนยันความเชื่อเดิมๆของเราซ้ำๆ และปิดกั้นข้อมูลที่ขัดแย้ง

หรือ cognitive bias ในรูปแบบ False Consensus Effect หรือ ปรากฏการณ์การเห็นพ้องเทียม คือการที่คิดว่าความคิดของเรานั้นถูกต้องและใครๆ ก็คิดแบบเดียวกับเราทั้งนั้น ทั้งที่ความจริงอาจจะไม่ได้เป็นแบบนั้นก็ได้

ดังนั้น การรับข้อมูลข่าวสารต่างๆ โดยเฉพาะในยุคปัจจุบัน อาจจะต้องรับรู้ด้วยสติที่มากขึ้น และพึงระลึกไว้เสมอว่าความคิดเห็นมีหลากหลาย เปิดใจให้กว้างเพื่อรับฟังอย่างไม่ตัดสินนะคะ

โลกกว้างและหมุนเร็วมากขึ้นทุกวัน ถ้าตามไม่ทันก็หยุดพักเหนื่อยกันก่อนนะคะ