"โลหะเชื่อมหูเหรียญ" หลายท่านได้สงสัยว่าโลหะที่นำมาเชื่อมหูเหรียญที่เราจะพบในเหรียญยุคเก่าๆ นั้นเป็นโลหะอะไร แน่นอนคนเล่นพระส่วนใหญ่จะตอบว่าเชื่อมด้วยเงิน ซึ่งก็เป็นคำตอบที่ถูก ในสมัยยุคโบราณการสร้างเหรียญนั้นจะไม่สามารถทำหูเหรียญในตัวได้ ถ้าทำหูในตัวราคาจะแพงมากแถมการทำแต่ล่ะครั้งเสียเวลาเป็นอันมาก เช่น เหรียญหลวงพ่อกลั่น2469 / เหรียญพระศรีอริยเมตไตรย 2468 เป็นต้น เหรียญที่มีหูในตัวยุคแรกๆก็จะมีทั้งขอบเลื่อยและขอบกระบอก แต่สำหรับเหรียญที่ไม่มีหูในตัว ส่วนใหญ่จะเป็นขอบกระบอก ลักษณะเหรียญจะเป็นรูปไข่หรือทรงกลมซะส่วนมากจะมีบ้างเล็กน้อยที่เป็นรูปทรงอื่นๆ แต่เมื่อเหรียญไม่มีหู ช่างก็จะติดหูลงไป โดยการใช่ห่วง จากประสบการณ์ที่เคยถามช่างยุคเก่า เขาจะใช้น้ำยาประสานและผงเงิน น้ำยาประสานนั้นจะเป็นตัวทำละลาย ส่วนผงเงินจะเป็นตัวประสาน ซึ่งถ้าเราสังเกตุดีจะเห็นว่าโลหะเงินจะค่อนข้างไหลไปไหลมา บางเหรียญพบเงินจะไหลย้อย เลอะเทอะก็มี บางเหรียญช่างมีประสบการณ์ก็จะหยอดอย่างได้สวยงาม ซึ่งส่วนใหญ่จะขึ้นอยู่กับประสบการณ์ช่างแต่ล่ะคน บางเหรียญมีการไหลของโลหะเชื่อม ส่วนรอยที่เห็นเป็นร่องนั้นเป็นรอยการดึงลวดที่ผูกยึดติดระหว่างตัวห่วงและตัวเหรียญ (ดังภาพที่3)ก็จะมีร่องเป็นทางตอนเวลาช่างดึงออก แต่ก่อนที่จะเชื่อมหูช่างก็จะใช้ตะไบ ตะไบที่ตัวเหรียญหรือห่วงเหรียญเพื่อให้ผิวนั้นมีความยึดเกาะกับตัวเหรียญและไม่ให้เกิดการหลุดและเพื่อให้ติดอย่างแข็งแรง แต่ก็มีเหรียญบางส่วนที่ตัวเหรียญไม่บาลานส์กับห่วง เช่นเหรียญที่มีความ โค้ง บาง หรือแอ่นเป็นกะทะมากๆ ช่างก็จะใช้ลวดผูกยึดกับห่วงและตัวเหรียญแล้วค่อยทำการเชื่อมแล้วค่อยดึงลวดออก ในส่วนสาเหตุที่ช่างใช้โลหะเงินในการเชื่อมประสานก็เพราะโลหะเงินนั้นทนการกัดกรอนได้ดีกว่าโลหะอื่น และราคาไม่สูงมาก ซึ่งทองคำก็เช่นกันทนการกัดกรอนได้ดี แต่ว่าทองคำจะราคาแพง ส่วนใหญ่จะใช้ในเหรียญที่เป็นทองคำเท่านั้น ส่วนโลหะอื่นก็พอพบเจอ เช่นทองเหลือง แต่ค่อนข้างน้อยมาก เพราะทองเหลืองนั้นจะละลายช้ามาก เสียเวลาในการทำ เราจึงเหรียญเหรียญจะเชื่อมด้วยเงินซะส่วนใหญ่ ส่วนที่มีคนบอกว่าเหรียญนั้นเชื่อมด้วยตะกั่ว จริงๆแล้วไม่ใช่ตะกั่ว จริงๆนั้นเป็นเงิน แต่พอเวลาผ่านไปเงินสัมผัสกับอากาศหรือน้ำจะกลับดำ ทำให้ดูเหมือนว่าเชื่อมด้วยตะกั่ว อีกอย่างตะกั่วนั้นทนการกัดกรอนได้ไม่ดี แถมยังอ่อนตัว ไม่สามารถนำมาติดสำหรับการใช้งานจริงๆได้ ถ้าพบว่าเหรียญใดเชื่อมด้วยตะกั่วสันนิฐานได้เลยว่า เชื่อมหูใหม่ และจะต้องระวังในการเชื่อมหูเหรียญใหม่มีเยอะ ต้องดูความเก่าให้ดี ไม่มีรอยทับของโลหะเงิน ความเก่าของเงินได้อายุ รวมถึงหูเหรียญจะต้องเป็นเบอร์เดียวกันกับรุ่นนั้นๆด้วย
อันนี้ก็เป็นเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยได้นำไปศึกษากันครับ